In onze cultuur, waarin kennis de vormgever van de realiteit is, waren religie en vervolgens cultuur de spirituele zingevende instanties. Dat is veranderd. We moeten constateren dat economie en met name de neoliberale opvatting over economie op dit moment zowel de belangrijkste realiteit vormer als ook de meest algemene betekenisgever is. In dit tijdsgewricht wordt onontkoombaar duidelijk wat daarvan de gevolgen zijn. Het menselijk bestaan blijkt niet zo maakbaar als we dachten en graag zouden willen. Het leven op aarde is verstoord. Misschien wel voor altijd in ons nadeel. Controle over de natuur blijkt relatief. Ook voor het persoonlijk leven geldt hetzelfde. Van alle nadruk op zelfontplooiing komen we nu teleurgesteld thuis.
Individuele autonomie is een groot goed, maar dat betekent niet dat je daarmee alles naar je hand kunt zetten.

Een transitie van waarden is onvermijdelijk. Waar naartoe en hoe is onduidelijk. Nieuwe gezamenlijkheid is daarvan in ieder geval een noodzakelijk onderdeel. Volgens welke structuren samen te zijn is een vraag. De rol van de stad in de mogelijkheid tot samen zijn is onderwerp van het onderzoek.





Als we spreken over de stad veronderstellen we gemakshalve een vaste identiteit. Als we beter kijken is wat een stad is en mag zijn onderhevig aan de tijdsgeest en de heersende moraal over de ideale mens. Daarover stellen we ons vragen: Wie en wat is een ‘stadsbewoner’ door de tijd heen. Wie zijn de buitenstaanders, wie de elite. Wat is de positie ten opzichte van het platteland, de wereld. Hoe veranderen de opvattingen over de ideale stad. Bekend is bijvoorbeeld het concept van de stad als ‘emancipatiemachine’, waarin men zijn plattelands mentaliteit afschud. Nu is een kosmopolitische consumptiecultuur nadrukkelijk ook onderdeel van het stedelijk imago.

Tegelijk is ook het begrip wijk en buurt in verandering. Echte stads families die generaties in een buurt woonden zijn vrijwel verdwenen. Deels door de veranderde maatschappelijke mobiliteit, deels door het economisch ontoegankelijk worden van de stad. Gentrificatie. Samenhangende buurten en wijken beginnen zeldzaam te worden. Retorisch zijn wijken en buurt sterker dan ooit aanwezig. Alles moet en zal vanuit de wijk.





De van nature geniale kunstenaar is lange tijd het vanzelfsprekend rolmodel. In de opkomende neoliberale samenleving wordt in de jaren 90 de kunstenaarondernemer als nieuw ideaal genoemd. De zogenaamde ‘creatieve industrie’ komt op. Vanuit de instituties en de bureaucratie wordt nu de betrokken wijk kunstenaar
omhelsd. De kunstenaar die verbindt. Welke kunstenaar voor de komende tijd geschikt is is onderwerp van onderzoek. We verbreden ons eigen blikveld onder andere door gelegenheids verbindingen en stages.





De rol van consument is steeds vaker de enige optie die we hebben in de publieke sfeer. Je bent niet machteloos, maar je palet van beslissingen is beperkt tot het maken van keuzes. Kiezen is reageren op vooraf bepaalde mogelijkheden… Kopen is keuzes maken, het is niet: vorm geven. Je stem uitbrengen tijdens verkiezingen is kiezen, niet: samen beslissingen nemen. Keuzes hebben consequenties die vooraf bekend en berekend zijn. Keuzes gaan zelden over consequenties op langere duur. Of een grotere schaal. De complexiteit van op elkaar inwerkende keuzes kan niet voorzien worden. Veel keuzes hier hebben globale effecten of hun oorzaken. Technisch bestuurlijk is onze verantwoordelijkheid beperkt tot de natiestaat.

Steeds meer werkprocessen hebben conceptuele uitkomsten. Vergaderen, voorstellen maken, begrotingen maken. Hoewel deze processen consequenties hebben is de ervaring in de realiteit geen onderdeel van het vormgevend proces. Ambtenaren zijn vaak heel verrast als we ze rondleiden door de onbedoelde gevolgen van aan de vergadertafel logisch lijkende besluiten.





In een neoliberale gegentrificeerde stad is er nauwelijks nog vrije ruimte. Het is
een zeldzame publieke ruimte. Het concept vrijplaats is uitgangspunt voor al onze
voorstellen. Een plek die open is en waarvoor je noch toegang hoeft te betalen, noch
toestemming hoeft te vragen om er binnen te mogen.

WAAROM

DE STAD, DE WIJK

KIEZEN OF CREEREN

WELKE KUNSTENAAR VOOR WELKE TIJD

VRIJPLAATS